Makale Tez

 

14 NİSAN 2025 PAZARTESİ

Tez Makale 

 Coğrafyanın Kültüre Etkisi ve Kültürün İnsan Karakterine Yansımaları

1. Giriş

İnsan ve çevresi arasındaki etkileşim, sosyal bilimlerin temel inceleme konularından biridir. Coğrafya, yalnızca fiziki bir çevreyi değil, aynı zamanda o çevrede yaşayan insan topluluklarının yaşam biçimlerini de şekillendiren bir faktördür. Kültür ise bu etkileşimin sosyal yansıması olarak bireyin değer sistemini, normlarını ve davranış biçimlerini biçimlendirir. Dolayısıyla coğrafya ve kültür arasında karşılıklı bir etkileşim vardır ve bu etkileşim insan karakterinin oluşumunda belirleyicidir.

2. Coğrafyanın Kültüre Etkisi

Coğrafi çevre, bir toplumun üretim biçimlerinden mimarisine, beslenme alışkanlıklarından diline kadar geniş bir alanda kültürü etkiler. Türkiye'nin Orta Karadeniz ve İç Anadolu geçiş hattında bulunan Tokat, Sivas ve Amasya illeri bu duruma önemli birer örnektir.

- Tokat: Hem Karadeniz'e hem İç Anadolu'ya yakınlığı nedeniyle kültürel olarak geçiş özelliği taşır. Tarımın yanı sıra bağcılık ve el sanatları gelişmiştir. Tokat yazmaları, geleneksel kıyafetler ve mutfak kültürü, coğrafi şartların kültüre yansımasıdır.

- Sivas: Karasal iklimin etkili olduğu bu bölgede sert doğa koşulları, bireylerin daha dayanıklı, sabırlı ve mücadeleci olmasını sağlamıştır. Aşık geleneği, Sivas’ın kültürel kimliğini şekillendirmiş, bireylerde sanatla yoğrulmuş güçlü bir ifade biçimi doğurmuştur.

- Amasya: Yeşilırmak boyunca uzanan verimli toprakları ve tarihi geçmişi ile Amasya, Osmanlı döneminden kalma eğitim ve kültür mirası ile ön plana çıkar. Şehzadeler şehri olarak bilinen Amasya'da tarih ve geleneksel yaşam bireyin kültürel aidiyetini ve tarih bilincini besler.

3. Kültürün İnsan Karakterine Etkisi

Kültür, bireyin psikososyal gelişiminde belirleyici bir çerçeve sunar. Aile yapısından eğitim sistemine, dil kullanımından dini inançlara kadar pek çok kültürel unsur, bireyin karakter özelliklerini biçimlendirir. Tokat, Sivas ve Amasya gibi kentlerde yetişen bireylerde genellikle misafirperverlik, yardımlaşma ve geleneklere bağlılık gibi değerler ön plandadır. Bu da coğrafyanın şekillendirdiği kültürün birey psikolojisine ve davranışlarına doğrudan etkisini ortaya koyar.

4. Sonuç

Coğrafya ve kültür arasındaki ilişki, yalnızca insan topluluklarının yaşam biçimlerini değil, aynı zamanda bireyin iç dünyasını da şekillendirir. Coğrafi çevrenin sunduğu yaşam koşulları, kültürel kalıpların oluşmasına zemin hazırlar. Bu kültürel kalıplar ise bireylerin karakter özelliklerini, değer sistemlerini ve sosyal davranışlarını doğrudan etkiler. İnsan karakterini anlamak için yalnızca bireyi değil, onun yaşadığı kültürel ve coğrafi çevreyi de anlamak gerekir. Bu bağlamda coğrafya, insan psikolojisinin sessiz ama derin bir mimarıdır.

Kaynakça

Braudel, F. (1972). The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II. Harper & Row.
Hofstede, G. (2001). Culture's Consequences: Comparing Values, Behaviors, Institutions and Organizations Across Nations. Sage Publications.
Inglehart, R., & Welzel, C. (2005). Modernization, Cultural Change, and Democracy. Cambridge University Press.
Johnston, R. J., Gregory, D., Pratt, G., & Watts, M. (2000). The Dictionary of Human Geography. Blackwell.
Markus, H. R., & Kitayama, S. (1991). Culture and the self: Implications for cognition, emotion, and motivation. Psychological Review, 98(2), 224–253.